TikTok ve Twitter’da deprem yardımı dolandırıcılıkları

TikTok canlı yayınlarında içerik üreticileri, dijital hediyeler alarak para kazanabiliyor. Şimdiyse, bazı TikTok hesapları depremdeki yıkımın fotoğraflarını, görüntülerini ve televizyondaki kurtarma çalışmalarının kayıtlarını kullanıp, bağış yapılmasını istiyor.

Başlıklarda “Türkiye’ye yardım edelim”, “Türkiye için dua et” ve “Deprem kurbanları için bağış yapın” gibi ifadeler kullanılıyor.

Üç saatten fazla canlı yayın yapan bir hesapta, yıkılmış binaların görüntüleri üzerinde patlama ses efektleri kullanılıyor. Kamerada görünmeyen bir ses ise gülüyor ve Çince konuşuyor. Videonun başlığı ise “Türkiye’ye yardım edelim. Bağış”

Bir başka videoda da bir patlamadan kaçan bir çocuğun fotoğrafı bulunuyor. Canlı yayının sunucusunun mesajı ise TikTok hediyeleri için bir çağrı gibi görünen “Lütfen bu amaca ulaşmamıza yardım edin”.

Çocuğun fotoğrafı geçen haftaki depreme ait değil. Google’da arama yapıldığında fotoğrafın 2018’de “Afrin’deki soykırımı durdurun” başlıklı bir paylaşımda kullanıldığı görülüyor.

TikTok’ta dikkat edilmesi gereken bir başka nokta da şu: BBC’nin bir araştırması Tiktok’un dijital hediyelerden elde edilen gelirin % 70’ine kadarını aldığını tespit etmişti, ancak TikTok bundan daha azını aldığını savunmuştu.

Bir TikTok Sözcüsü BBC’ye yaptığı açıklamada “Türkiye ve Suriye’de meydana gelen depremlerden çok üzüldük ve Türkiye ile Suriye’de deprem yardım çalışmalarına katkıda bulunuyoruz. Ayrıca insanların dolandırıcılık yapmasını ve yardımcı olmak isteyen topluluk üyelerini yanıltmasını önlemek için aktif bir şekilde çalışıyoruz” dedi.

Twitter’da bazı hesaplarda duygusal resimlerle birlikte kripto para cüzdanlarına link verilip, bağış talep ediliyor.

Bir hesap, aynı talebi çöken binaların arasında bir çocuğa sarılan itfaiyeci fotoğrafıyla birlikte 12 saat içinde sekiz kez paylaştı.

Ancak paylaşılan resim gerçek değildi. Yunan gazetesi OEMA, fotoğrafın itfaiye yetkilisi Panagiotis Kotridis tarafından, Yapay Zeka yazılımı Midjourney kullanılarak üretildiğini bildirdi.

Yapay Zeka ile fotoğraf üreten yazılımlar sıklıkla hatalar yapıyor ve Twitter kullanıcıları itfaiyecinin sağ elinde altı parmak olduğunu fark ettiler. Bu durumu iyice teyit edebilmek için, BBC’nin teknoloji geliştirme birimindeki arkadaşlarımızdan aynı yazılımı kullanarak, benzer resimler üretmelerini istedik. Yazılımdan “bir deprem sonrasında küçük bir çocuğu kurtaran, Yunan bayraklı baret giymiş bir itfaiyeci” resmi üretmesini istedik ve yazılım bize aşağıdaki seçenekleri verdi:

Dahası, paylaşılan kripto cüzdan adreslerinden biri 2018’deki dolandırıcılık tweetlerinde kullanılmıştı. Diğer adres de Rus sosyal medya platformu VK’de pornografik içerikle birlikte paylaşılmıştı.

Yardım çağrısını tweetleyen kişiyle temasa geçtiğimizde, bunun bir dolandırıcılık olduğunu reddettiler. Bağlantılarının zayıf oluğunu söylediler ama sorularımıza Twitter üzerinden Google Çeviri hizmetini kullanarak yanıt verdiler.

“Para toplayabilirsem amacım depremden etkilenen insanlara yardımcı olmak. Felaket bölgesinde insanlar soğukta ve özellikle bebeklerin yiyecekleri yok. Bunları faturalarla kanıtlayabilirim” dediler.

Ancak şu ana dek ne fatura ne de kimlik bilgisi yolladılar.

Twitter’da bazı dolandırıcılar da sahte yardım toplama hesaplarından PayPal linkleri paylaşıyor.

Sonatype’ta siber güvenlik uzmanı olan Ax Sharma, bu hesapların görünürlük kazanmak için haber paylaşımlarını retweet ettiklerini ve ünlülerle işletmelerin hesaplarına yanıtlar verdiklerini söylüyor.

Sharma “Meşru örgütler ya da haber kuruluşları gibi görünen felaket yardım hesapları açıyorlar ve sonra toplanan paraları kendi PayPal hesaplarına yönlendiriyorlar” dedi.

Bir örnek, Twitter’da Ocak ayında açılan @TurkeyRelief adlı, sadece 31 takipçisi olan ve PayPal üzerinden yardım topladığını iddia eden hesap. PayPal hesabına şu ana dek 900 dolar yardım yapıldı. Ancak bu miktara hesabın yaratıcısının verdiği 500 dolar da dahil. Sharma bunun “yardım hesabının daha gerçek görünmesini sağlamak için yapıldığını” söylüyor.

Paypal’da depremden etkilenenler için yardım istemek üzere açılan ve bazıları sahte olan 100’den fazla hesaptan biri.

Sharma bağışçıların, özellikle Türkiye’de olduklarını söyleyen hesaplardan uzak durmalarını, çünkü Paypal’ın 2016’dan bu yana Türkiye’de faaliyet göstermediğini belirtiyor.

“Türkiye dışında faaliyet gösterip, PayPal kullanan gerçek hayır kurumları var ama bu bağış talep edenler Türkiye’de olduklarını söylüyorsa bu bir dolandırıcılık işareti” diyor.

Bir başka dikkat edilmesi gereken şeyse, isimsiz bağışlar ve küçük miktarlarda para toplayan çağrılar. Sharma gerçek hayır kurumlarının “önemli miktarlarda” bağış toplaması gerektiğini, ancak bu PayPal hesaplarının birçoğunda 100 sterlinden az para bulunduğunu kaydediyor.

Paypal, dolandırıcı hesabı askıya aldı. Bir PayPal sözcüsü “PayPal kullanan insanların büyük çoğunluğu iyi niyetlerle bağış kabul ederken, kaçınılmaz bir şekilde başkalarının cömertliğinden faydalanmaya çalışanlar da var. PayPal ekipleri, bağışların yerine ulaşabilmesi için özellikle Türkiye ve Suriye’deki depremler gibi olaylardan sonra, hesapların incelenmesi ve engellenmesi konusunda durmaksızın çalışıyor” dedi.

Twitter da @TurkeyRelief hesabını askıya aldı, ancak şirket yorum taleplerimize yanıt vermedi.

Dolandırıcılıklardan nasıl uzak durulur ve güvenle bağış yapılır?