Hastaneler depremlere karşı ne kadar güvenli? – DW – 24.02.2023

KahramanmaraÅŸ merkezli depremlerde binlerce konutun yanı sıra bazı hastanelerin de yıkılması öncelikli olarak güvenli olması gereken saÄŸlık kuruluÅŸlarının depreme karşı ne derece dayanıklı oldukları sorularına yol açtı. BaÅŸkent Ankara’da da Dr. Sami Ulus Çocuk Hastanesi gibi hâlâ güçlendirilmeyen hastaneler bulunuyor.

6 Åžubat depremlerinde Ä°skenderun Devlet Hastanesi’nin yoÄŸun bakım binasının yıkılması sonucu hastalar, yakınları ve saÄŸlık çalışanları dahil çok sayıda kiÅŸi hayatını kaybederken KahramanmaraÅŸ Göksun’daki Devlet Hastanesi de deprem nedeniyle girilemez hale gelmiÅŸti. Deprem illerinde baÅŸka bazı kamu ya da özel saÄŸlık kuruluÅŸları ile aile saÄŸlık merkezleri de zarar görmüştü. 

SaÄŸlık Bakanı Fahrettin Koca, Halk TV yazarı, gazeteci Ä°smail Saymaz’a yaptığı açıklamada, deprem bölgelerinde yıkılan hastanelerin eski yönetmeliklere göre yapılanlar olduÄŸunu belirterek “Kamunun da özelin de vatandaşın da bu tip binaları oldukça fazla. Mesela Ankara’da Sami Ulus ve Dışkapı hastaneleri var” demiÅŸti. Bu iki hastanenin yerine 600’er yataklı hastane planlandığını da söyleyen Koca, “Eski binalar olduÄŸu için yıkıp yapmak gerekiyor. Bunu genelleÅŸtirmek lazım” ifadelerini kullanmıştı.

2011 yılında Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konan ve 2012-2023 yıllarını kapsayan Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı ile Türkiye’nin kamu binaları dahil yapı stoÄŸunun iyileÅŸtirilmesi ve güçlendirilmesi hedefleniyordu. Ancak zaman içinde bu hedefin ne kadar gerçekleÅŸtirildiÄŸine iliÅŸkin eleÅŸtiriler bulunuyor.

DW Türkçe’nin ulaÅŸtığı bir rapor da öncelikli olarak saÄŸlam olması gereken hastanelerle ilgili güçlendirme ya da yıkılarak yeniden inÅŸa sürecinin çok da hızlı iÅŸlemediÄŸini gösteriyor.

Ankara’nın köklü hastanelerinden Sami Ulus Kadın DoÄŸum ve Çocuk Hastanesi için 2017 yılında hazırlanan deprem dayanıklılık raporunda hastane binasının güçlendirilmesi gerektiÄŸi uzmanlarca önerilse de geçen zaman içinde ne güçlendirme ne de binanın yıkımına dair somut bir adım atıldı.

2017’de güçlendirme ya da yıkım önerilmiÅŸ

Kent merkezine uzak bölgelerde inşa edilen iki şehir hastanesinin açılmasının ardından merkezdeki hastanelerin kapatılmak istenmesine karşılık meslek kuruluşları bu hastanelerin güçlendirilerek korunmasını talep etmişti. Bu eleştirilerin ardından ise hükümet merkezdeki bazı hastaneleri koruyacağını belirtmişti.  

Bakan Koca da 13 Aralık 2022’de bakanlığının bütçesi ile ilgili TBMM Genel Kurulu’nda yaptığı konuÅŸmada ÅŸehir merkezindeki hastanelerin kapatılmayacağını ve Sami Ulus hastanesinin en geç 4 ay içinde yıkılarak yerine 300 yataklı yeni bir hastane yapılacağını söylemiÅŸti. 

Ancak hastanenin güçlendirilmesi ya da yıkılması gerektiÄŸine iliÅŸkin karar uzmanlarca hazırlanan 2017 tarihli  teknik raporda görülebiliyor. Haziran 2022 ayında uzmanların Ankara Ä°l SaÄŸlık Müdürlüğü’nün hastaneye gelerek yaptığı incelemenin ardından kaleme alınan yazıda, hastanenin A, B, C ve D blokları için 2017’de deprem performans analizi yaptırıldığı hatırlatılıyor ve o dönemde çıkan sonuç şöyle özetleniyor:

“Ãœniversite onaylı deprem performans analiz sonuçları incelendiÄŸinde binalara (yığma yapı olan A, B ve D) güçlendirme gerektiÄŸi, ancak yapıların yaşı, ekonomik ömürlerini doldurmuÅŸ olmaları, binaların güncel yönetmeliklere uygunluÄŸu noktasında yetersiz kalması göz önüne alındığında güçlendirilmelerinin rasyonel ve ekonomik bir çözüm olmayacağına, idarenin takdiri ile yıkılmasının uygun olacağına kanaat getirildiÄŸi görülmektedir.”

Aynı raporda betonarme yapı olan C Blok için ise “deprem halinde göçme durumu performans seviyesinde olduÄŸunun tespit edildiÄŸi” denilerek ancak yapının yaşı, inÅŸaat kalitesi, düşük beton dayanımı, yetersiz donatı kullanılmış olması, yapının ekonomik ömrünü doldurmuÅŸ olduÄŸu ve güncel yönetmeliklere uygunluÄŸu konusunda yetersiz kalması nedeniyle güçlendirilmesinin rasyonel ve ekonomik bir çözüm olmayacağı kaydediliyor.

Ankara her ne kadar birinci ya da ikinci deprem bölgesinde bulunmasa da yapıların dayanıklı olması sadece depreme karşı değil normal zamanlar için de öneriliyor.

1963 yılında hizmete giren ve ilk baÅŸhekiminin ismini taşıyan Dr. Sami Ulus Hastanesi’nde ÅŸu an için ameliyat yapılmıyor ancak yatan hasta kabul ediliyor. Sadece Ankara’nın deÄŸil Türkiye’nin en eski ve köklü çocuk hastanesi olan Dr. Sami Ulus, Etlik Åžehir Hastanesi’nin açılmasının ardından atıl duruma getirilmiÅŸti.  

Hastaneler ne kadarı dayanıklı? 

SaÄŸlık Bakanlığı verilerine göre Türkiye genelinde 1534 hastane bulunuyor. Bunların 900’ü bakanlığa baÄŸlı, 68’i üniversite hastanesi ve 566’sı ise özel hastane. Bu hastanelerin ne kadarının depreme hangi derecede dayanıklı olduÄŸu ise tam olarak bilinmiyor.

Son yıllarda inşa edilen hastanelerin yeni yönetmeliklere göre yapıldıkları için depreme karşı dayanıklı olduğu belirtiliyor.

Meslek kuruluşları ise kendilerinin hastanelerin yenilenmesine karşı olmadığını ancak ülke değerlerini temsil eden şehir merkezlerindeki geleneksel binaların yıkılması yerine günümüz teknolojisi ile güçlendirilmesinin daha iyi bir tercih olacağını vurguluyor.   

Türkiye Bina Deprem YönetmeliÄŸi’ne göre hastane ve okul gibi kamu binalarının ‘bina önem katsayısı’ diÄŸer binalara göre daha yüksek. Hastane, dispanser, aile saÄŸlığı merkezleri, PTT, haberleÅŸme tesisleri, ulaşım istasyonları ve terminalleri, enerji üretim ve dağıtım tesisleri, vilayet, kaymakamlıklar ve belediye yönetim binaları, ilk yardım ve afet planlama istasyonlarının yapı önem katsayıları en yüksek deÄŸer olan 1.50 ile ölçülüyor.